Vrijdag 10 augustus. Van Druskininkai naar Vilnius
Door: Elly van Oudenaren
Blijf op de hoogte en volg Elly
10 Augustus 2018 | Litouwen, Druskininkai
Ten noordoosten van Druskininkai ligt het contraversiële park Grüto Parkas, dat is opgezet als een soort pretpark met een kinderboerderij en een grote speeltuin.
Tijdens een bezoek aan het Grûtaspark (Grüto Parkas of Stalins Wereld, zoals de bijnaam luidt)) krijg je een impressie van het Russische verleden van Litouwen. Een Litouwse zakenman liet in een drassig bosgebied, zeven kilometer buiten Druskininkai, ongeveer 90 oude Sovjetmonumenten opnieuw opstellen, nadat ze bij het uitroepen van de onafhankelijkheid aan het begin van de jaren 90 van de vorige eeuw door het hele land waren neergehaald. Voormalige communistische kopstukken als Stalin, Marx, Lenin en KGB-oprichter Dzerzjinski zijn tegenwoordig weer te zien op het ongeveer 20 ha grote terrein, soms gebroederlijk bij elkaar. Soms verkeren de beelden in mindere staat door de vernielingen toen ze werden neergehaald. Zij stonden vroeger op pleinen en plantsoenen.
Het gigantische standbeeld van Lenin, dat vroeger voor het KGB-gebouw in Vilnius stond, verloor een duim aan de hijskraan waarmee het werd losgetrokken. Een buste van Stalin was ooit buiten het treinstation van Vilnius te zien, tot hij in 1960 werd verwijderd.
Het Grütaspark trekt jaarlijks ongeveer een kwart miljoen bezoekers. Direct bij de ingang naar het beeldenpark staat een van de oude veewagens waarmee in de jaren 1940 honderdduizenden Litouwers naar Siberië werden gedeporteerd. Een gedeelte van heet park is afgezet met bossen prikkeldraad en wachttorens: een nagebouwde goelag. Uit de luidsprekers klinken Russische soldatenliederen en propagandamuziek. Ook de barakken met informatie over het sovjetsysteem en de misdaden die ze begingen, dragen bij aan deze ambiance.
Op het parkterrein bevindt zich ook een informatiecentrum, waar foto’s, affiches en propagandamateriaal uit die periode zijn te zien. De met ingeblikte paddenstoelen rijk geworden zakenman Malinauskas, die het park in 2002 met private middelen liet inrichten, werd verweten dat hij de spot dreef met de slachtoffers van de gewelddadige communistische overheersing. Ter verdediging zei hij: “ of we het nu willen of niet, het maakt deel uit van ons verleden, onze geschiedenis, en dat mogen we nooit vergeten.”
Hij kreeg in 2001 , toen het park werd geopend, de Ig Nobelprijs voor de Vrede toegekend.
Overigens, als de autoriteiten niet hadden ingegrepen, dan zou het er echt als een bizar Disneyland hebben uitgezien. Er lagen plannen op tafel om toeristen uit Vilnius per trein af en aan te voeren in dezelfde mensonterende wagons die ooit, volgepakt met gevangenen, richting Siberië gingen. En in plaats van een pizza of pannenkoek zou je in het restaurant een gevangenismaaltijd voorgeschoteld krijgen.
De oprichting in 2000 veroorzaakte veel commotie, zowel in Litouwen als in het buitenland. Vooral oud-Siberiëgangers hadden (en hebben) er veel moeite mee dat het misdadige verleden zo wordt uitgebuit. Ook de hypocrisie van de oprichter, de miljonair Malinauskas, was voor hen een doorn in het oog: hij had zich namelijk juist in de sovjettijd verrijkt! De directie ziet alle aandacht echter puur als extra publiciteit, wat ook blijkt uit de lange reeks krantenartikelen die trots de entree versieren. Hoe je er ook over denkt en afgezien van de integriteit: het park is een uniek verschijnsel en geeft wel degelijk een goed beeld van wat er zich in de sovjetjaren in Litouwen heeft afgespeeld.
Ik was om negen uur bij het park, het was nog doodstil maar wel open. Ik betaalde 7,50 en mocht naar binnen. Een lachje kon er niet af en ik kreeg, nadat ik erom gevraagd had, een plattegrondje mee. Ik passeerde treinwagons, waarin mensen destijds vervoerd werden. Er was zoveel informatie, dat het te veel was om te lezen. Daarna een wandeling langs de beelden. Omdat ik de enige was deed het wel een beetje luguber aan, zo alleen in het doodstille bos met die enorme beelden. Wat ik wel een gek idee vond was de combinatie met een kinderboerderij, een dierentuin en een speeltuin. Tussen de beelden liepen lama’s, en achter Lenin stond een grote kooi met apen. Ze schrokken zelfs een beetje van me. Ik heb het rondje gewandeld en de nodige plaatjes geschoten. Ik keek nog of er in de souvenirwinkel nog wat extra informatie te koop was, maar je kon daar alleen maar speldjes, helmen en soldaatjes kopen
Vervolgens ging ik nu toch echt op weg naar Vilnius. Het was nog niet eens twee uur rijden. Het eerste stuk was de weg heel goed en kwam ik amper een auto tegen. Dichter bij Vilnius werd het drukker. Ik was een beetje nerveus, want vorig jaar liet Tom me bij Vilnius in de steek. Er waren te veel nieuwe wegen bijgekomen. Maar ik denk dat hij blij was, want we hebben Tom geupdated en nu wist hij echt de weg. Zelf herinnerde ik me ook nog een aantal wegen en ik wist ook precies waar ik moest zijn: bij de Gediminas-toren. Die had ik vorig jaar gemist omdat ik niet wist dat er een kabelspoor naar boven ging. Lopen is namelijk geen optie. Allemaal gladde keitjes en heel steil! Gewone mensen hebben er al problemen mee, laat staan ik.
De Gediminas-toren heb ik vorig jaar al uitgebreid beschreven, dus dat laat ik voor wat het is. Nou, een klein beetje dan voor de volledigheid. Gediminas was van 1316 tot 1341 heerser over het Grootvorstendom Litouwen. Hij wordt door historici vaak gezien als een van de belangrijkste grootvorsten van dit rijk, mede vanwege het feit dat hij het grootvorstendom zou hebben omgevormd tot een multi-etnische en multi-confessionele staat. Hij is tevens bekend van het feit dat hij zich sterk verzette tegen de pogingen van de Katholieke Kerk om zijn land tot het christendom te laten bekeren.
De Gediminastoren is een overblijfsel van een burcht die ooit op de Gediminasheuvel in Vilnius, de hoofdstad van Litouwen, heeft gelegen. De 48 meter hoge toren is dankzij de ligging op de heuvel het meest prominente gebouw van de stad.
Ik wilde bij het museum “het Arsenaal” parkeren, want vanaf het museum gaat het kabelspoor. Helaas gingen voor mij de slagbomen niet open, waarschijnlijk omdat ik er niet werkte. Maar 100 meter verder kon ik wel parkeren. Daar raakte ik met een man uit Litouwen aan de praat. Hij vertelde me dat op de heuvel, waarop de toren staat, voorheen allemaal bomen stonden. De bomen zijn allemaal gekapt maar nu spoelt de grond weg, hij wordt niet meer door de bomen vastgehouden. Het kost miljoenen om het weer te repareren maar men betwijfelt of het ooit nog goed komt.
Ik liep naar het museum en vroeg eerst om het toilet. Ik had vanochtend in de auto weer een halve liter water gedronken en dat blijft niet zonder gevolgen. Een hele aardige man bracht me naar een privé toilet, keurig schoon. Daarna op zoek naar het kabelspoor. Dat had ik al snel gevonden, alleen bleek het niet te werken. Ik vermoed dat het niet meer stabiel was na het verschuiven van de grond. Dus geen Gediminas-toren voor mij.
Dan maar naar de drie kruisen. Die berg is hoger dan die waar de toren opstaat en ik kon ook nog een deel met de auto. Maar er bleven toch nog 200 meter over om te lopen. Nu is dat niet zo erg, maar 200 meter steil omhoog met ook nog eens een aantal trappen. En ik was niet de enige. In de tijd dat ik er was kwamen er achter elkaar drie bussen met Japanners. Kwartiertje naar boven, vlug naar beneden en weer verder. Net zoals de afgelopen dagen in Druskininkai: om vijf uur ’s middags komt de bus aan en de volgende dag om 8 uur vertrekken ze weer.
Ik hoefde het niet in een kwartiertje te doen. Ik deed het rustig aan en maakte hier en daar een fotootje, droogde mijn gezicht af (het was weer 30 graden) en nam steeds een slokje water. Ik drink heel weinig cola want als ik dat de hele dag doe zou het niet goed gaan met me. Dus vooral water, veel water. Vanaf de top heb je prachtig uitzicht over Vilnius.
De Drie Kruisenheuvel, een opvallend monument en symbool van Vilnius – drie kruisen op een heuvel naast het Bovenkasteel – is een replica van het monument dat in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd vernietigd door de Sovjets. In de 16de eeuw werden hier drie houten kruisen geplaatst ter ere van een, volgens de legende, door heidenen mishandelde en vermoeide groep franciskanen. Dit vond plaats onder groothertog Algirdas, toen Litouwen zich koppig verzette tegen kerstening. De zeven fraters werden neergestoken of vastgebonden aan kruisen in de Vilna gegooid. De restanten van de oorspronkelijke houten kruisen liggen eveneens op de heuveltop als symbool van dit zwarte tijdperk.
Ik stapte weer in mijn autootje en reed naar de Peter en Pauluskerk. Sinds ik daar afbeeldingen van gezien had wilde ik die heel graag in het echt zien. Deze kerk is met zijn adembenemende interieur met ruim 2000 witte beelden in stuc, Bijbelse taferelen en enkele afschrikwekkende historische scènes feitelijk een kolossaal barok mausoleum voor de rijke opdrachtgever Michal Kazimierz Pac (1624-1682). Het portret van deze Litouwse militair leider en provinciegouverneur van Vilnius hangt op het koor, zijn wapenschild hangt boven het portaal en zijn stoffelijke resten liggen onder de geveltrap. Tegen het einde van de 18de eeuw viel bij een blikseminslag een beeld op zijn grafsteen. De gebroken steen leidde tot het ontstaan van veel speculaties over de vermeende zonden van Pac. Tegenwoordig heeft de grafsteen een plaats op de rechtermuur van het hoofdportaal.
Mij sprak vanwege het onderwerp de kapel van St. Ursula erg aan. Hij herinnert aan de maagden die zijn vermoord door de barbaarse soldaten uit haat voor hun geloof. Het is ook een monument voor het lijden van de vrouwen van Vilnius gedurende de laatste bezetting.
Er hangt een bootvormige kroonluchter van glaskralen, een verwijzing naar het beroep van Petrus: een visser. Het werd in 1905 gemaakt door Letse ambachtskunstenaars.
Ter vervanging van twee eerdere houten kerken, waarvan de laatste ernstig werd beschadigd tijdens de verwoestende oorlog met Rusland tussen 1655 en 1661, is de huidige kerk bedoeld als duurzaam monument voor de vrede.
Nu kwam de truc van vandaag, het hotel zien te vinden. Ik wist waar het lag, maar je kon maar op een manier bij de parkeergarage komen. Ik had het van tevoren goed bestudeerd. Rechtsaf en meteen linksaf en dan was daar de ingang van de garage. Maar zou hij wel opengaan als ik ervoor stond? De garage vond ik en de deuren waren dicht. Ik heb de auto even langs de kant gezet en het bleek dat je aan moest bellen. Ik bellen en inderdaad, de deuren gingen open. Ik vlug mijn auto in, maar voordat ik er was gingen ze weer dicht. Ik reed mijn auto tot aan de deuren. Weer de auto uit, bellen en weer gingen de deuren open. Maar ik zag geen garage, maar een gesloten kooi waar ik in moest rijden en waar net een auto in paste. Ik reed er voorzichtig in, want zo ruim was het niet. De motor moest je uitschakelen. Ik wachtte op wat komen ging maar er gebeurde niets. Ik keek door het raampje naast mij en daar waren knopjes zoals in een lift. Ik nam aan dat ik op -1 moest drukken. Maar daarvoor moest ik mijn auto weer starten, want anders gaat mijn raam niet open. En voor een open deur was geen plaats. Ik drukte en het wonder geschiedde, we gingen samen naar beneden. Ik houd hier eigenlijk helemaal niet van. Ik kwam weer in een piepkleine garage terecht, een garage voor pandaatjes, en er waren nog twee (kleine) plaatsen vrij. Ik nam de grootste, Maar toen kwam er iemand aan die zei dat die plaats gereserveerd was. Ik had echter ook gereserveerd maar voor mij bleek die kleinere plek te zijn. Ik manoeuvreerde de auto voorzichtig op de plaats. Niets meer aan doen, die stond. Het is wel zo dat als ik wegga over twee dagen, ik achteruit de kooi in moet rijden omdat er geen ruimte is om te keren in de garage.
Het is wel een chic hotel. Dit mag ook wel af en toe. Ze hebben hier wel theezetfaciliteiten op de kamer. Er staat ook een fles water, maar die kost 4,50 dus ik haal het water wel uit de auto. Een echte Hollander.
Straks even de stad in om te kijken of ik wat te eten kan vinden.
-
10 Augustus 2018 - 16:46
Jip:
Volgens mij eten ze in Litouwen bij wijze van chips een soort varkensoren. Die hebben wijntien niet besteld, maar jij bent vast heel avontuurlijk.
Ik vond Vilnius bijzonder doordat de meeste kerken eigenlijk Italiaans barok waren. Er waren ook kraampjes met barnsteen en ben toen begonnen om in elke plaats waar we logeerden een snoer te kopen, zodat ik uiteindelijk in Petersburg een pols vol had en te horen kreeg dat ik daardoor zo ongeveer het eeuwige leven zou hebben.
Maar jij had toch ook iets met barnsteen? -
10 Augustus 2018 - 21:41
Ava:
Leuk dat je alles te zien kreeg waar je op uit was, die Toren is dan jammer. Je kan niet alles hebben. Ik griezel al bij parkeergarages van hotels in Parijs, Lille en Roubaix, die waren niet eens voorzien van kooien maar ik vond de toegang minstens even eng.
Ik zou buiten geparkeerd hebben, als dat verantwoord was, petje af dat jij die kelders in durft in je eentje in die auto.
Ik vind je foto's leuk, geeft een mooie toevoeging aan je verhaal.
Veel plezier en ik kijk al uit naar je volgende verslag!
Ava
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley