Riquewihr in de Elzas

16 mei 2025 Riquewihr

Na een voor mijn doen hele lange nacht slapen van ongeveer 10 uur, ik was zeker moe, heb ik genoten van een lekker ontbijtje. Ik was van plan om vandaag Riquewihr te bezoeken, een schitterend stadje op twee kilometer afstand. Ik was er al eerder geweest, zo’n 30 jaar geleden. Dat was toen nog met Gilles en de kinderen. Dan kijk je toch naar andere dingen dan wanneer je alleen bent.

Zoals gewoonlijk was ik al vroeg op stap, want Riquewihr behoort tot “un des plus beaux villages de la France”. Ik had al uitgezocht waar ik de auto zou neerzetten en gelukkig was daar nog plaats. Het stadje is autovrij en de Cité meet maar 200 x 300 meter. Je moest het kenteken invoeren en de tijd dat je wilde blijven.

Het was schitterend weer om het stadje te bezoeken. Stadje ja, want in 1291 liet graaf Burckhard II van Horbourg Riquewihr omgeven door stadsmuren en verleende het daarna stadsrechten. In 1324 gingen het stadje bij gebrek aan opvolging over aan graaf Ulrich, de graaf van Wurtemberg. Het wapen van de Würtembergers, een gewei of een hert, vind je ook overal in het stadje terug. Er staat bijvoorbeeld een gewei op de gevel van het kasteel.

Riquewihr heeft, als door een wonder, niet geleden onder oorlogen en revoluties. Het heeft lange tijden gekend van welvaart, maar tijdens de 30-jarige oorlog werd het in 1635 belegerd door troepen uit Lotharingen en moest het zich, ondanks fel verzet, overgeven. Epidemieën en honger volgden en decimeerden de bevolking. De ellende duurde voort tot de vrede van 1648. De revolutie van 1789 verliep hier rustig. Maar het nieuwe regime had wel tot gevolg de de Würtembergers uit Riquewihr verdwenen, officieel door de vrede van 1801.

Riquewihr bezit veel monumenten. Het zou te ver voeren om ze allemaal te beschrijven. Maar een paar wil ik er toch noemen.

Ik ging het stadje binnen door een poort onder het Hotel de Ville. Het oude raadhuis, In dat midden in het centrum lag, was in 1798 afgebroken. In 1809 werd in de buurt van de Onderste stadspoort, la Porte Basse, een nieuw stadhuis gebouwd in neoclassicistische stijl. Deze stijl trekt mij wat minder. Ik was meer gecharmeerd van al die prachtige vakwerkgevels en die eeuwenoude huizen.

Het stadje wordt doorsneden door de Rue du Général de Gaulle, vroeger de Grand Rue. In deze straat vind je de “wolkenkrabber”, zo genoemd omdat het in de Elzas, met zijn vijf etages en hoogte van 25 meter, het hoogste vakwerkhuis is. Hier verbergen zich achter een gevel twee woningen. Het stamt uit 1561.

“Het huis van de wijnproever” werd in 1574 verkocht aan de stad door de fijnproever Conrad Ortlieb. Het deed dienst als gemeentelijke herberg voor de benedenstad en was zetel van de stedelijke fijnproever. Door schulden gedwongen, verkocht de stad de herberg in 1721 aan de fijnproever die er huurder van was. Ze bleef dienstdoen als herberg tot in 1890. In 1870 werd het oorspronkelijke dak vervangen door het huidige mansardedak in leisteen. De gevel werd in 1923 gerestaureerd onder leiding van de Colmarse architect Édouard Spittler. Het uithangbord van 1928, van smeedijzer en beschilderd plaatwerk, werd gemaakt naar een ontwerp van Jean-Jacques Waltz, beter bekend als Hansi. Het bijgebouw aan de oostzijde dateert uit 1686, dat aan de westzijde is herbouwd.

De begane grond is opgetrokken in zandsteen met hoekblokken, keldergaten, kruiskozijnen, waarvan er een versierd is met een cartouche met een ster en het jaartal 1686. Op de hoek bevindt zich een klein venster, uitgebouwen in het hoekblok, met een cartouche met eveneens het jaartal 1686. Onder de doorgang bevindt zich een toegangsdeur met bovendorpel en een oude deurvleugel, mogelijk midden 18^de eeuw.

De verdieping is voorzien van vakwerk met decoraties en sculpturen. De hoekstijl aan de westkant toont een vrouw, die aan de oostkant een wijnschenkende wijnbouwer. Op de bovendorpel staat het jaartal 1686. Het huis is in de barokstijl gebouwd. De vensters zijn voorzien van uitstekende omlijstingen met sculpturen, met in de borstweringen gebeeldhouwde en gegraveerde curule stoelen (erezetels). In het hoogreliëf vinden we links de ster als uithangteken, rechts de gerestaureerde wapens van de stad, en in het midden een figuur met een drinkbeker, vergezeld van een hond. Verder is er versiering in de vorm van dolfijnen met opgekrulde staarten, gevleugelde engelenkopjes, fruit, druiven en bloemen, rozetten, raderen en andere ornamentale motieven.

Op een binnenplaatsje bij de “Tour des Voleurs” heb ik even lekker gezeten. De toren van 18 meter hoog werd in 1291 gebouwd en in de vijftiende eeuw veranderd. Aan de buitenkant is hij vijfhoekig, aan de binnenkant vierhoekig. Aangezien Riquewihr tot het einde van de 18e eeuw de zetel was van de leenrechtelijke rechtspraak, konden de beklaagden in de folterkamer tot spreken worden gebracht en in de kerker worden opgesloten. De folterkamer is nog te bezoeken, maar dat is niet zo mijn ding.

Tenslotte, om mijn verhaal niet te lang te maken en omdat het bij de foto’s past, de Dolder. De Dolder uit 1291 is 25 meter hoog en was tegelijkertijd wachttoren, klokkentoren en de bovenste stadspoort. Hij is het herkenningspunt van Riquewihr. De toren, gelijk gebouwd met de eerste aanleg van de stadsmuren, heeft zijn middeleeuwse uiterlijk met zijn duistere buitengevel behouden, die potentiële aanvallers moesten afschrikken. De gevel aan de stadszijde is versierd met vakwerk en erkers.

Er is nog veel meer te schrijven over Riquewihr, maar ik laat het hierbij. Ik was moe en ik ben teruggegaan naar het hotel. Ik moet me ook weer, mentaal en lichamelijk, voorbereiden op de reis van morgen naar de omgeving van Milaan. Dan passeer ik Gilles en Alma met de kinderen, die aan het Lago Maggiore zitten en die volgende week naar Florence komen, als ik er ook zit.

Voor onderweg heb ik al een cd klaarliggen. Ik pas mijn muziek aan aan het land waar ik door heen rijd. Van de week waren het Duitse Schlagers en ik hoorde zowaar nog Rudi Carell en Peter Maffay met “Du”. Als je onderweg Italiaans hoort kun je al een beetje wennen aan de taal.