Mausoleum Theodorik

6 juni 2025 Mausoleum van Theodorik de Grote

Jullie denken natuurlijk dat “dat oude mens niets meer te schrijven heeft”. Nu, niets is minder waar en anders zorg ik er wel voor. Vandaag begon ik rustig. Jurkje wassen, vuilnis wegbrengen, ontbijten en een beetje lezen. ’s Middags had ik een bezoek gepland aan een mausoleum en aan een hypercoop, een hele grote supermarkt, een walhalla voor mij. Meestal doe ik dit soort dingen ’s morgens vroeg, maar ik pas me aan het Italiaanse ritme aan. Van half twee tot half vier is het siësta, de riposo. Dan is het stiller onderweg. Want toen ik vanmorgen keek zag ik dat het helemaal vast stond bij Ravenna.

Tegen een uur werd het tijd om te vertrekken. Maar waar waren nu mijn autopapieren? Niet op de plek waar ik ze altijd neerleg als ik ergens ben. En de afgelopen dagen had ik ze niet meegenomen. Als ik ze niet nodig heb laat ik ze altijd achter. Ze kunnen alleen maar gestolen worden. Mijn paspoort draag ik altijd op mijn lijf. Ik zocht alles af, keerde de hele caravan ondersteboven, mijn koffers, mijn auto, ik zocht overal. Maar niente, nada. Mijn kentekenbewijs zat erin, mijn rijbewijs, een creditkaart (die ik meteen heb geblokkeerd), mijn anwb pasje en mijn groene kaart (die overigens ook in mijn mobiel zit).

Ik belde de Eurocamp man, die elke dag “Ciao bella” tegen mij zegt of “Mia Cara”. Die kwam al snel. Ik moest maar naar de carabinieri om de vermissing aan te geven. Hij legde uit hoe ik rijden moest en daar ging ik, op weg naar het “palazzo” waar de carabinieri zetelde. Hij had ook gezegd dat ik de auto op het parkeerterrein neer moest zetten en dat ik moest bellen. Zo gezegd, zo gedaan. Inderdaad ging het hek open en daarna werd ik binnengelaten en moest ik wachten in een wachtkamertje. Al gauw mocht ik binnenkomen. Ik legde uit dat ik mijn portefeuille kwijt was en hij begon alles op zijn Italiaanse computertje in te vullen. Op zo een moment is het toch fijn dat je Italiaans spreekt en dat vond hij ook. Hij vroeg ook of ik getrouwd was. Niet dat het wat met mijn vermiste portefeuille te maken had, maar het was toch aardig. Reisde ik helemaal alleen? En dan wat er allemaal in mijn portefeuille zat. Hij maakte er een mooi formuliertje van in het Italiaans, waarmee ik zonder problemen door Italië kon reizen. Maar dat gold niet voor Zwitserland en Duitsland. Ik moest naar het consulaat.

Maar nu ik een bewijs had dat ik rijden mocht ging ik eerst maar mijn programma afwerken. Dat is mijn manier van tot rust komen. Door het chaotische verkeer reed ik naar het mausoleum en ik reed meteen goed. Er zijn in Ravenna zoveel monumenten en veel van deze gebouwen staan er dankzij Theodorik de Grote, koning van de Ostrogoten. We hebben natuurlijk al de Basilica San Vitale, de Basilica Sant’Apollinare, de Gallo Placidia en andere monumenten gezien, maar nu was het de dag dat ik het mausoleum van Theodorik ging bekijken. Dat doe ik met de auto, omdat het anders voor mij te ver lopen is vanaf de bushalte.

Ik had nu dus de weg gevonden, maar ik had geen kaartje. Toen ik zei dat ik een Carta Bianca had mocht ik naar binnen. Dat betekende weer traplopen en niet altijd met een leuning. Bovendien vroeg ik me af of ik wel over het bruggetje naar het bovenste deel van het mausoleum moest gaan. Er stond namelijk: “Voor uw eigen veiligheid raden wij u aan langzaam en achter elkaar aan over de burg te gaan”. Langzaam liep ik eroverheen om alles te bekijken.

Theodorik was de zoon van Theodomir, koning van de Oostgoten. Hij werd in 454 geboren. Als kind werd hij opgevoed aan het hof van Constantinopel. Zo kon hij kennisnemen van de Byzantijnse cultuur. Hij heeft echter nooit lezen en schrijven geleerd. Zijn handtekening bestond daaruit, dat hij zijn initialen, die speciaal daarvoor uit goudfolie uitgesneden waren, omcirkelde. Na de dood van zijn vader in 473 ging hij terug naar zijn familie en werd hij uitgeroepen tot koning van de Ostgoten. Hij bleef echter een speciale relatie met Constantinopel houden.

In Italië heerste in die tijd Odoaker. Met 300.000 man trok Theodorik ten strijde tegen Odoaker. Na talrijke veldslagen belegerde hij Ravenna. Na drie jaar belegering gaf de stad zich over, werd Odoaker omgebracht en werd Theodorik koning van Italië. Gedurende 33 jaar regeerde hij en in Ravenna, de hoofdstad van zijn rijk, werden prachtige monumenten gebouwd. Hij onderhield een goede relatie met het Oost-Romeinse rijk, ook al had hij een andere mening inzake belangrijke religieuze kwesties. Hij was tenslotte een arianist.

Ik het al eerder over het arianisme gehad, maar omdat ik hierover vragen kreeg even een uitleg. Het is een stroming binnen het christendom die ontstond aan het begin van de vierde eeuw. Het ontleende zijn naam aan de stichter Arius, die leefde van 256 tot 336. Hij was presbyter van Alexandrië.

In het arianisme wordt het dogma van de drie-eenheid niet geaccepteerd. Zowel de Zoon als de Heilige Geest worden gezien als scheppingen van de Vader, die aan hem ondergeschikt zijn. De Zoon is hierbij alleen ondergeschikt aan de Vader, terwijl de Heilige Geest ondergeschikt is aan zowel de Zoon als de Vader. In eenvoudige woorden kan het verschil tussen orthodoxie (de oosters-orthodoxe kerken, de rooms-katholieke kerk en (de meeste) protestantse kerken) en arianisme als volgt worden samengevat: de orthodoxie stelt dat Jezus God en mens is, het arianisme spreekt over godgelijkend.

Dit was even een moeilijk verhaal. Maar ik ben natuurlijk zowel in het mausoleum van de arianen geweest als in dat van de orthodoxen.

Het einde van het rijk van Theodorik kwam plotseling maar wel vernietigend, toen hij ten onrechte Simmaco en Boezio, trouwe en wijze adviseurs, liet veroordelen. Hij stierf in 526. Zij dochter Amalasuntha werd nu koningin maar zij kon het rijk niet bijeenhouden. De katholieke Romeinen en de ariaanse Ostrogoten groeiden uit elkaar. Dit zette de Oost-Romeinse keizer Justitianus ertoe aan de Ostrogoten de oorlog te verklaren, nadat ze Amalasuntha vermoord hadden. Rond 550 was het rijk nagenoeg vernietigd.

En nu was ik dus bij het mausoleum van Theodorik de Grote aan de rand van Ravenna. Het bevindt zich op een plaats, waar waarschijnlijk al een begraafplaats van de Ostrogoten was. Het mausoleum is in 520 gebouwd door de Ostrogotische koning Theodorik de Grote als zijn toekomstige graftombe.

Het gebouw is opgetrokken uit blokken steen uit Istrië. Het bestaat uit twee delen: een decagonale of tienhoekige basis waarop een tweede decagonale bovenbouw geplaatst is. Via een kleine deur kom je in de beide ruimtes. In de bovenkamer staat een sarcofaag van porfier. Men weet niet hoe de twee ruimtes gebruikt werden. Waarschijnlijk werd de bovenkamer als gebedsruimte gebruikt en bevond de sarcofaag zich vroeger in de benedenkamer.

Het zijn twee etages van vierkante rijen stenen boven elkaar: de onderste heeft tien kanten en heeft rondom massieve nissen, die elementen bevatten van de Romeinse architectuur. Door een nis kom je binnen in een kruisvormige ruimte. Door zes ramen valt een zwak licht. De bovenetage is iets kleiner en heeft ook tien zijden. In reliëf worden de nissen van de benedenetage herhaald. Ook het motief van de zuilengang wordt herhaald. Boven de ingang bevindt zich een marmeren plaat, een fries, met een versierde rand met een mooi tangvormig motief. Ik zie ook twee Sint Jacobsschelpen, maar ik heb niet kunnen vinden waarom die hier zijn.

Het stemmige en buitengewone uiterlijk komt vooral door het dak: een dekplaat die uit een blok marmer uit Istrië uitgehouwen is. Hij heeft een diameter van 11 meter en is ongeveer een meter dik en 300 ton zwaar. De zijkanten van de dekplaat hebben 12 pijlers met gaten erin, die waarschijnlijk nodig waren voor de touwen nodig om hem op te tillen.

Over een trap uit 1927 (vandaar die waarschuwing) kom je buitenom op de bovenste etage en betreed je het ronde binnenste van het mausoleum. In het midden staat een uitsparing van porfier waarvan men aanneemt, dat zich hier het graf van Theodorik bevond. Er staat nu een soort badkuip, wat ik een beetje raar vindt. Waarschijnlijk werden zijn stoffelijke resten verwijderd toen de stad onder byzantijnse heerschappij kwam te staan en de gebouwen onder de Christelijke-Orthodoxen kwamen.

Op het plafond zie je in het midden een kruis van edelstenen op een groot bord. Aan een kant zie je een lange indeuking. Volgens een legende zou Theodorik, nadat hem voorspeld was dat hij door de bliksem om het leven zou komen, tijdens een zwaar onweer in het mausoleum beschutting gezocht hebben in de veronderstelling dat hij daar in veiligheid zou zijn. De bliksem zou in een steen ingeslagen zijn en de koning zou met stof bedekt zijn. Waarschijnlijker is echter dat de beschadiging ontstaan is bij de renovatie.

In de late 19^de eeuw is het mausoleum deels uitgegraven en gerenoveerd, nadat het onder water was komen te staan en in verval was geraakt. Ook een grappig weetje: een bezoek aan het mausoleum maakte onderdeel uit van de Grand tour, de rondreis die de Engelse mannelijke elite tussen de 18^de en begin 20^ste eeuw veelal maakte.

Ik moet zeggen dat het mausoleum niet veel indruk op me maakte, en toch ergens weer wel. Het idee dat het zo oud was.

Ik liep weer naar de auto en stortte me in het drukke verkeer. Intussen was de spits op gang gekomen en je moet wel een beetje brutaal zijn hier. Nu wilde ik naar de hypercoop en ik zei dat tegen Tom. Hij leidde me door kleine smalle straatjes en buurten. Het kwam me niet bekend voor en dat klopte. Hij had me naar de verkeerde supermarkt geleid. Ik weer opnieuw het adres invullen en nu ging het goed.

Het is goed voor mijn portemonnee dat de hypercoop tegenviel. Ik reed weer naar huis.

Weer alles doorzoeken, kamer voor kamer, de keuken, de badkamer, zelfs de auto. Ik gaf het op en belde de ANWB. Die weten tenslotte altijd raad. “ANWB, alarmcentrale, geef ik een of twee zinnen aan waarvoor u belt.” Nou, die domme AI mevrouw snapte het niet meteen en ik moest het herhalen. Daarna keuzemenu, nog een keuzemenu en tenslotte nog eentje. Eindelijk kreeg ik een echte mevrouw van vlees en bloed aan de lijn en ik werd een “case”. Ze gingen overleggen en ik zou teruggebeld worden.

Ik besloot het eten klaar te maken en wilde aardappeltjes bakken in de koekenpan. En wat lag daar, jawel, mijn portefeuille! Omdat hij zwart is en de pan ook, had ik hem over het hoofd gezien! Ik mailde gelijk naar de ANWB dat hij terecht was (ik zei niet wat er gebeurd was) en dat ze mijn “case” konden sluiten. Mijn kinderen vonden deze gebeurtenis wel leuk om in een Sinterklaasgedicht te verwerken!

Ik moet nog even iets kwijt over deze camping. Elke dag razen hier de straaljagers voorbij. En niet zo een beetje hè! Hele squadrons! En een lawaai dat ze maken. Ze scheren echt vlak boven de camping voorbij zodat je trommelvliezen pijn gaan doen. En niet alleen dat ze over je vliegen, maar ze gaan ook recht omhoog. Ik vind het niet echt prettig. Ik heb het ook opgezocht en het klopt. Er is hier vlakbij een militair vliegveld: Aeroporto Militaire di Cervia Pisignano. Dus oppassen hier voor alles wat vliegt: muggen en straaljagers!