nogmaals naar Konstanz

16 juni Nogmaals naar Konstanz.

Vanmorgen was het koeler en bewolkt. Ik twijfelde of ik een vestje aan moest doen, maar het zou ’s middags weer 25 graden worden dus ik heb het maar in het hotel gelaten zodat ik zo weinig mogelijk hoef te dragen. En het werd ’s middags heerlijk met zon erbij. Ik had nog iets slims gedaan. Na mijn vorige ervaring met de bus hier op Reichenau, namelijk dat ik moe was en heel lang op de bus moest wachten, heb ik van morgen de auto genomen naar het station. Daar is een hele grote parkeerplaats en dan kan ik tenminste gelijk instappen.

Ik ben wel eens eerder naar Konstanz geweest, buiten zaterdag dan. Ik was met mijn vriendin vanaf haar woonplaats met de Schwarzwaldbahn gegaan, een schitterende rit. Maar de trein was overvol omdat toen het 9 euro ticket gold. En mijn vriendin wil alleen maar shoppen en ik wil de stad zien. Zaterdag was het te heet, dus nu een herkansing.

Er staan nogal wat kerken in Konstanz. En dat is fijn, heel fijn. Over het algemeen zijn ze koel en je kunt er zitten. Het is er ook rustig. Bovendien zie je allerlei mooie dingen om je heen: stuukwerk, houtsnijwerk, schilderijen, fresco’s en nog veel meer. Ik geniet ervan, vooral als het zittend kan. En dan al die stijlen: gotisch (middeleeuwse stijl), neogotisch (19^de -eeuwse herbeleving van de gotiek), romaans, barok en rococo. Het kan niet op.

Ik kan dus veel zitten. Maar deze vakantie heb ik niet alleen steden en kerken bezocht, ik heb ook met de Bernina expres gereisd, ik heb van mijn kinderen en kleinkinderen mogen genieten, gezwommen met Rinske, een leuke afwisselende vakantie. Wandelingen door de natuur zit er toch niet meer in voor mij.

Vanmorgen was ik al vroeg in Konstanz en het was echt lekker wandelweer. Ik heb de wandelroute uit mijn boekje gevolgd. Daarbij kwam ik onder andere langs het Jan Hus huis. Johannes Hus was voor mij geen onbekende. Ik was zijn naam al eerder tegengekomen toen ik in Tsjechië was. Jan Hus was een hoogleraar uit Bohemen die geldt als een voorloper van de Reformatie. Hij was voor het Concilie van Konstanz (1414-1418) uitgenodigd. Ondanks de verzekering van een vrijgeleide door de ook aanwezige koning Sigismund werd Hus gevangengenomen. Vervolgens werd hij als ketter veroordeeld en buiten de stad levend verbrand. Er is een klein museumpje over zijn leven in het huis waar hij destijds verbleef, maar het was gesloten.

Ik liep naar de Marktstätte in het centrum van de oude stad. Hier bekeek ik een paar mooie huizen en ik maakte nog een paar foto’s van de leuke fontein. Er zijn water spuwende hazen, pauwen en er staat een paard met acht benen. Boven zijn drie bustes van drie keizers te zien, vandaar de naam: Kaiserbrunnen. Daarna kwam ik langs een mooi huis dat ooit het gildehuis was van de slagers. Ik kon niet om de volgende kerk heen: de gotische Dreifaltigkeitskirche, gebouwd in 1300 als kloosterkerk van de Orde der Augustijnen. Nadat het interieur ten prooi was gevallen aan de “beeldenstorm” in de 16^de eeuw, zijn uit de middeleeuwen alleen de fresco’s uit de tijd van het concilie bewaard gebleven. Later werd de verder nogal sobere kerk verfraaid met barok stucwerk en fraaie altaren uit Zwitserland. Natuurlijk zat ik hier ook weer even uit te rusten.

Vervolgens kwam ik over de “Blätzleplatz” met de leuke fontein, die Blätzlebrunnen heet naar de typische figuren van het carnaval in Konstanz, de “Blätzlebube. Wat niet in de reisgids staat is het volgende verhaal.

“Konstanz, zomer 1970. Al een tijdje hingen jongeren rond op de Blätzleplatz. Zij vielen in de oude binnenstad op door hun lange haren, hun voorliefde voor harde rockmuziek en hun vermeende drugs- en alcohol gebruik. De bevolking noemde ze, zoals het toen gewoon was, verachtelijk “hippies”. Op de avond van de 29^ste augustus, het was op een zaterdag, doodde een 38-jarige man na een korte woordenwisseling de 17-jarige scholier Martin Katschker, die hier op een bankje zat te midden van de jongeren. De dader gebruikte een pistool waarmee je op kleine dieren schiet, een zogenaamde hazendoder.

Wat eraan voorafging was het volgende. Nadat begin augustus 1970 een openluchtfestival in het water gevallen was hielden zich talrijke jongeren in de stad op. Zij hingen rond op het plein en in het nabijgelegen stadspark. Daartegen protesteerde een afgevaardigde van de NPD. Hij stelde tijdens een openbare zitting de vorming van een burgerwacht voor om tegen de hippies op te treden. De burgemeester en het stadsbestuur bekommerden zich verder niet om de verstoorde verhoudingen op het plein. De NPD-politicus liet vervolgens ophitsende vlugschriften in de binnenstad uitdelen. Zijn tegenstanders spraken bezorgd van een rechtse hetze en een progrom stemming, die hij teweegbracht. In de context van deze opgehitste situatie viel het schot.”

Ik kwam langs nog een paar huizen die in de gids genoemd worden, maar die ik een beetje tegen vond vallen. Voor mijzelf maak ik er foto’s van, maar die zet ik niet op de site. Ik ben wel weer even langs het mooie raadhuis gegaan met zijn mooi beschilderde gevel en prachtige binnenplaatsje in renaissancestijl. Maar dat heb ik een paar jaar geleden al beschreven.

Wat ik wel weer heel mooi vond was “das Haus am Hohen Hafen” uit ca. 1420. De fresco’s op de gevel verhalen over de gebeurtenissen tijdens het concilie. Voor het huis gaf koning Sigismund de burggraaf van Nürnberg, Friedrich IV, de mark Brandenburg in leen. Naast het huis staat hotel “Barbarossa”, dat al sinds 1419 dienstdeed als herberg. Deze naam voert nog verder terug in de geschiedenis want op het plein voor het hotel sloot keizer Friedrich I “Barbarossa” vrede met steden in Lombardije.

Ik zag het mooie hotel Zeppelin uit 1835 op de Stephansplatz. Het heette toen het “Duitse huis”, zoals nu nog te lezen is op de rijkversierde facade in de stijl van het Historisme. In 1900 brandde het echter bijna tot op de grond af. Daardoor lieten de burgers van Konstanz zich niet afschrikken. Binnen enkele jaren werd het gebouw weer helemaal volgens het origineel opgebouwd en werden ook de beschilderingen op de gevel aangebracht. Zowel van binnen als van buiten is het gebouw voorzien van versieringen met veel details. Aan de voorgevel zijn zowel de Reichsadler van het Duitsland onder keizer Wilhelm te zien met het schild van de Hohenzollern of zijn borst, als ook het wapen van Konstanz, historische kostuums en kroonjuwelen. Daarmee moet het de indruk wekken, dat ingezetenen en gasten met het huis een ruimte ingaan, waarin de Duitse geschiedenis en de regionale geschiedenis hand en hand gaan. Sinds 1965 herinnert het huis met zijn naam aan de grote pionier van de luchtvaart, Ferdinand Graf von Zeppelin, die op 8 juli 1838 in de grote stad aan Bodensee geboren werd. Je kunt ook een tochtje maken met een Zeppelin en je ziet ze regelmatig boven de Bodensee vliegen. Als je geïnteresseerd bent, de prijzen variëren tussen de 240 euro en 1120 euro per persoon, afhankelijk van de duur van de tocht.

Verderop kwam ik in een achterafstraatje op een binnenpleintje een woontoren van vijf verdiepingen tegen met de naam “Zum goldenen Löwen”. De woontoren was schitterend beschilderd maar de fresco’s waren wel nieuwer, namelijk uit de zestiende eeuw.

Het werd weer tijd om even wat uit te rusten en dat deed ik in de Sint Stephanskerk. Het koorgestoelte was voorzien van allemaal kunstig gesneden fabeldieren, maar omdat je er niet dichtbij mocht komen kon je het niet goed zien. Ik zal jullie de beschrijving besparen.

En zo zijn we bij het “Münster” van Konstanz aangekomen, de kathedraal. Natuurlijk groot met zijn 76 meter hoge toren die je kunt beklimmen. Ik heb dat maar even overgeslagen want ik begon al behoorlijk moe te worden. Maar straks kan ik weer genoeg uitrusten. Zeker bij mijn vriendin, want ik mag daar niets doen. Men begon met de bouw van de kathedraal rond 1052, maar daarna is er zoveel aan- en verbouwd, dat het een mix van stijlen is: romaans, gotisch, barok en neogotisch. In de kerk vergaderde het concilie en hier werd Johannes Hus veroordeeld wegens ketterij. Een andere hervormer, Ulrich Zwingli, die hier in 1505 tot priester gewijd was, liet toe dat zijn aanhangers de kerk plunderden en de waardevolle inrichting roofden en vernielden. Gelukkig bleef er toch nog genoeg te bekijken. Vlak achter de kathedraal staat de eenvoudige voormalige Jesuïtenkerk in rococostijl.

Van hier liep ik naar de Pulvertoren (kruittoren), ooit de noordwestelijke hoeksteen van de stadsmuur. De Pulverturm werd af en toe ook als stadsgevangenis gebruikt. Zo zat vermoedelijk tijdens het concilie de roofridder Jörg von End hier gevangen. Direct na het concilie werden hier bovendien meerdere Joden gevangengezet met toestemming van hun beschermheer koning Sigismund. Met het losgeld kon de koning de schulden van het concilie betalen. Niet zo’n lekker heerschap, deze koning Sigismund.

Ietsje verderop staat de Rheintorturm (rond 1440). Deze bewaakte de houten brug over de Rijn. Voordat de toren gebouwd werd, stond hier een barok beeld van Nepomuk, een priester en martelaar uit de 14^de eeuw.

Ik was moe en wilde terug naar het hotel. Maar het was nog wel 900 meter lopen naar het station, en dat is voor mij heel ver, vooral als je al moe bent. Ik stak het spoor over en constateerde dat over de brug een enkelspoor liep. Ik wilde eigenlijk al de hele middag ergens zitten en wat eten, maar ik had geen trek in wat warms en ik moet ook een beetje voorzichtig zijn met wat ik eet. Ik liep langs de oever van de Bodensee en overal stonden stalletjes, maar alleen met ijs of vette braadworst. En dat moet ik nu net niet eten.

Ik bewonderde nog even de Imperia, het beeld op de kop van de haven dat in het rond draait, en de vrouw die met paus en keizer speelde. De stad was vol verwachting, toen het standbeeld op 24 april 1993 onthuld werd. Wat daar beetje voor beetje tevoorschijn kwam, weersprak alle verwachtingen van de aanwezige stadsbestuurders en burgers. Ze hadden iets historisch, iets representatievers verwacht. En wat zagen ze? Een beeld van 9 meter hoog, 18 ton zwaar, gemaakt van gietbeton, dat zich eenmaal in de vier minuten om zijn eigen as draait: een beeld van een hoer, het eerste in zijn soort in Duitsland. Tijdens de nacht en in de mist had Lenk, de kunstenaar, samen met zijn mensen het beeld op zijn sokkel gezet en geen van de opdrachtgevers had het van tevoren gezien. Rondborstig en met lange benen draagt ze op haar handen een naakte paus (Martinus V die tijdens het concilie gekozen was) en de ontblote keizer Sigismund.

In een boek schrijft Honoré de Balzac over de 700 prostitués, die de deelnemers aan het concilie vermaakten, een minder bekende kant van deze grote gebeurtenis. De onthulling was een schandaal! De een schreef er schande van, de ander vond het geweldig. Een jaar later was het allemaal niet meer zo erg.

Ik liep langs het gebouw waar het concilie gehouden is, een geel blok met op de hoeken grijze stenenen het heeft een schilddak. Het gebouw is 53 m lang en 27 meter hoog. In november 1417 kozen de kardinalen paus Martinus V. De keuze viel op dit huis, omdat het beter afgeschermd kon worden dan de dom. Het werd rondom afgesloten met kettingen en daarna werden de geestelijke heren aan zichzelf en hun wijsheid overgelaten. Ik heb het al eerder gezegd: het concilie duurde van 1414 tot 1418. In de stad bevonden zich over de 70.000 vreemdelingen. En dat terwijl de stad zelf maar 7000 inwoners telde. Het doel van het concilie was om de splitsing in de kerk ongedaan te maken en weer te verenigen en weer een paus te kiezen in plaats van drie pausen te hebben.

Eigenlijk was het gebouw uit 1388 van twee etages hoog door bouwmeester Arnold als pakhuis gebouwd, vooral voor graan en linnen, het zogenaamde “tela di Constanza”. Op de landtong ervoor, dat de vorm had van een trapezium, konden schepen aan drie kanten aanleggen. De witte aanbouw met het restaurant ervoor, de “Patronentasche”, werd in 1836 gebouwd voor de douane.

Ik wilde nog naar toilet voor ik de trein in ging maar dat was zo vies dat ik er maar vanaf zag. Ik zou wel in het hotel gaan. Ik moest met de lift naar perron 3 en dat was wel even een dingetje. Waar je vroeger alleen als bejaarde, gehandicapte of moeders met kinderwagen de lift gebruikte, staan er nu allemaal fietsers te wachten. Dus dat duurt best een tijd. Maar ik had mijn trein en binnen 7 minuten was ik weer bij mijn station. Ik was echt heel moe en alles deed me pijn, dus ik was blij dat mijn auto er stond.

Het hotel heeft vandaag rustdag, dat betekende dat ik er niet kon eten. Maar naast het hotel is een uitspanning waar je allerlei broodjes kunt kopen, dus ik heb lekkere broodjes gegeten vanavond. Ik had niet meer de fut om weg te gaan om ergens te gaan eten. Morgen weer inpakken en naar mijn vriendin in Duitsland.

Opmerking over het kerkje St. Georg dat ik beschreven heb:

De prachtige fresco’s hebben jarenlang onder een dikke witte kalklaag gezeten en daarom zijn ze zo goed bewaard. Ze werden in 1879 ontdekt het duurde tot 1881 tot ze “schoongemaakt” waren. Het doet me een beetje denken aan de Kapel van Den Oever in het Zuiderzeemuseum, dat vroeger ook fresco’s had. Ook daar kwamen ze op een gegeven moment tevoorschijn. Alleen is een verkeerd procedé gebruikt waardoor de fresco’s verdwenen zijn.