alleen naar Polen

3 augustus
Vandaag ben ik weer lekker met het boemeltreintje naar Gdansk geweest. Het is elke keer weer een hele toer op het perron een knappe, gespierde jongeman uit te zoeken die me in de trein wil helpen. Is hij aardig, vraag ik ook gelijk of hij me er in Gdansk weer uit wil helpen. Ik hoop steeds dat ze me niet vergeten, want dan kom ik in Sopot terecht.

De steden Sopot, Gdynia en Gdansk vormen de zogeheten “Driestad” (Trójmiasto). Deze stedelijke agglomeratie telt bijna 800.000 inwoners en strekt zich over een lengte van 35 kilometer langs de Golf van Gdansk uit. De drie steden hebben elk hun eigen functie. Gdansk heeft een toeristische bestemming vanwege het cultuurhistorisch erfgoed van de stad, Sopot is een badplaats en Gdynia is de economische pool met een haven en kleine industrie.

Het was natuurlijk wel leuk om Sopot te bezoeken, want het schijnt een mooie pier te hebben. Maar mijn reisdoel bleef toch Gdansk. Jullie zullen begrijpen dat het mij toch gelukt was iemand te vinden die mij hielp. Het was echt nodig, want zelfs jonge dames met hoge hakken hadden moeite om op de juiste manier op het perron te belanden.

Ik wist nu natuurlijk feilloos de weg, kocht een tramkaartje, pakte de tram en stapte bij het centrum uit. Er waren vanwege de jaarmarkt nog een heleboel stalletjes met van alles en nog wat. Pantoffels, op ambachtelijke wijze gemaakt, honing, houten speelgoed en vooral eten, veel eten. Ik liep dit alles maar voorbij. Wat moet ik ermee?

Het is gewoon lekker om zonder doel door Gdansk heen te slenteren. Gdansk is een levende stad, het bruist. En er is van alles te zien. Buiten de bezienswaardigheden gebeurt er van alles op straat. Natuurlijk de levende beelden, die je in veel grote steden in Europa ziet. Maar een piraat met een papegaai, waarmee je op de foto kon zie je bij ons toch niet snel. En wat te denken van iemand die wel een slang om je nek wilde leggen? Dat heb ik maar niet gedaan want anders moeten de urenverdeling en het rooster misschien opnieuw gemaakt worden. Verder een man met twee parkieten. Als je betaalde zou één van parkieten een gelukskaart voor je uit een stapeltje kaarten trekken. Heb ik ook niet gedaan want daar geloof ik niet in.

Overal op straat was muziek. Een meisje dat engelstalige muziek ten gehore bracht, jongeren die schitterende klassieke vioolmuziek speelden, orkestjes....Gilles zou hiervan genoten hebben. Er waren mensen die verkleed rondliepen, balkunstenaars, teveel om op te noemen. Ik bekeek alles en liep rustig naar de kade. Die ben ik vervolgens helemaal afgelopen. Ik kwam langs stalletjes waar ze heerlijk eten hadden, maar nu had ik geen honger. Bovendien, een shaslick bevatte wel een hele varkenshaas en dat krijg ik echt niet weg. Er waren ook veel tentjes met vis, en, wat ik wel geprobeerd heb, stalletjes met gerookte kaas. Ik vond het wel lekker.

Bij de aanlegplaats voor de boten ben ik lekker op een bankje gaat zitten. Als ik meer tijd had gehad, had ik ook wel een tripje met een boot willen maken. Ze gingen naar Sopot, het schiereiland Hell en naar het meest interessante, Westerplatte, zo’n 40 minuten varen. Het leek wel of heel Gdansk die kant op wilde.

Westerplatte is historisch gezien natuurlijk ook heel belangrijk. Ik zal niet alles opschrijven, want dan ben ik morgen nog bezig en morgen moet ik inpakken.
Een klein stukje geschiedenis dus.

Na de eerste wereldoorlog werd Gdansk een vrijstaat onder toezicht van de Volkerenbond. Onder de Duitse naam Danzig bleef het een welvarende stad. Het gebied ten westen van de stad kwam in 1919 weer terug bij Polen en vormde zo de zogenaamde Poolse corridor, de Poolse verbinding met zee. Dit was een doorn in de ogen van de Duitsers, omdat Oost-Pruisen door dit gebied van de rest van het Duitse Rijk gescheiden was. Op 1 september 1939 vielen de Duitser Polen binnen. Dit gebeurde bij Westerplatte. De pantserkruiser Schleswig-Holstein begon vijandelijkheden tegen het op Westerplatte gelegerde Poolse garnizoen. Dit laatste verdedigde zich fel met mortieren en kleine wapens. Er stonden 180 Poolse soldaten tegenover 3500 Duitse soldaten. Het duurde zeven dagen voordat de Poolse commandant zich over moest geven, ten eerste omdat er geen back-up kwam vanuit het Poolse leger op het vaste land en ten tweede wegens gebrek aan munitie en voorraden. Als teken van waardering mocht de Poolse commandant van de Duitsers zijn zwaard in zijn cel meenemen. Je kunt op Westerplatte nog een monument bezoeken en de stille getuigen van de strijd.

Met deze actie was de Tweede Wereldoorlog een feit, omdat Frankrijk en Engeland zich hadden verplicht Polen militair bij te staan ingeval van een vijandelijke invasie van zijn grondgebied. Danzig werd militair overgenomen, de Corridor werd bezet. De meeste Polen die zich na 1918 in de Corridor hadden gevestigd werden door de terreur van de Nazi-regime verjaagd, vaak eerst geïnterneerd, en niet zelden in massa executies geliquideerd. Voor hen in de plaats kwam een ambtenaren- en politie-apparaat van Rijksduitsers, ten dele bestaand uit mensen die, nadat ze in 1918 geëmigreerd waren, teruggekomen waren. De autochtone bevolking van de Corridor kon zich weer – zij het onder dwang en dreiging van represailles – als Duitser laten registreren. Wie dat deed voorkwam uitzetting en bezitsverlies, maar moest verplichtingen van arbeidsdienst en militaire dienstplicht aanvaarden. Begin 1945 werd de Duitse bezetting verdreven door het Sovjetleger en met de Poolse annexatie van Oost-Pruisen en Pommeren verdween de Corridor definitief als geografisch begrip.

Ik besloot ook te gaan varen en wel met de watertram. Deze vaart tussen Westerplatte en het centrum en onderweg zijn er haltes. Het is ook leuk om Gdansk vanaf het water te zien. Vervolgens ben ik weer lekker teruggelopen naar de tramhalte om naar het station te gaan, waarna ik weer met de trein naar Malbork teruggegaan ben.