alleen naar Polen

5 augustus
Leba (spreek uit: Weba)
Gisterenavond heb ik, omdat ik niet zo ver van Oekraïne en Kaliningrad ben, een Russisch ei gegeten. Dat heb ik zelf gemaakt met aardappeltjes, sperziebonen, wat ham, tomaatjes, komkommer en natuurlijk eieren. Het was te eten. Terwijl ik at kwamen, zoals elke avond gebeurt, weer een aantal straaljagers laag over. Dat duurt een half uurtje en dat geeft een beetje “unheimisch” gevoel. Net of Rusland zo binnen zal vallen.

Ik heb ondertussen weer alle apparaten opgeladen, de computer, het fototoestel, mijn mobiel en ja, ik heb mezelf ook weer opgeladen.

En yes! Ik heb het voor elkaar gekregen om een kamer te boeken in een hotel in de meest prestigieuze badplaats van Polen. Ik kan er van alles. Het weer wordt niet best dus ik kan me op allerlei manieren laten verwennen, nou ja, binnen bepaalde grenzen dan. Ik kan me op laten maken, overtollige haargroei laten verwijderen, duurzame wimpers nemen, mijn wimpers met henna laten kleuren, oorkaarsen, massages, manicure, pedicure, schilderen van mijn nagels.....keuze genoeg. Maar of ik het wil? Ik moet toch ook nog herkenbaar zijn als ik bij jullie terugkeer.

Het plaatsje Leba werd oorspronkelijk in de 10de eeuw gesticht ten westen van de monding van de rivier de Leba. Het werd bewoond door Kasjoeben, een westslavisch volk. De meeste Kasjoeben wonen in Polen in Kasjoebië en in Pommeren. De Kasjoeben zien Gdansk als hun hoofdstad. Bekende Kasjoeben zijn bijvoorbeeld Donald Tusk (Pools minister-president in 2007, sinds 2014 voorzitter van de Europese Raad) en, van gedeeltelijk Kasjoebische afstamming, Günther Grass.

Leba was een vissersplaatsje en vertoont in zijn geschiedenis enige overeenkomst met ons vissersplaatsje Petten. Immers, het Petten van vroeger is totaal in zee verdwenen tijdens de Sint-Elisabethsvloed van 1421. Het Petten dat we nu kennen is het “derde Petten”. Leba onderging hetzelfde lot. Tijdens een verschrikkelijke storm in 1558 werd het dorp geheel verwoest. De bevolking verhuisde naar de overkant van de rivier en de verwoeste huizen van het eerste dorp raakten geleidelijk onder het zand bedolven. Te zien zijn nog de ruïnes van de oude Sint Nicolaaskerk uit de 14de eeuw. Deze kerk markeert ook de plaats van het oude dorp, dat bij een Teutoons kasteel lag.

Ik slaap in hotel Neptun, het vroegere Kurhaus. In 1903 werd begonnen met de bouw van dit architectonisch interessante gebouw aan het strand van Leba. Op 24 september 1907 werd het in gebruik genomen. Het was natuurlijk wel mooi dat het gebouw zo dichtbij het strand lag, maar het was daardoor ook zeer kwetsbaar. Tussen 9 en 11 januari 1914 was er een uitzonderlijk zware storm, de “Bear Wave”. Het duin waarop het hotel stond werd zwaar beschadigd en ook de stabiliteit van het gebouw liep gevaar.

De dag na de storm besloot de eigenaar het gebouw te verkopen voor een zeer lage prijs. De nieuwe eigenaar, de heer Maximilian Nitschke, was een rijk en invloedrijk man. Hij liet de bomen om het complex slopen. Daarom staat het nu op een kale helling met schitterend uitzicht op de omgeving. Het "Kurhaus" (zoals in feite wordt vaak genoemd) werd bezocht door mensen uit de hoge Duitse sferen, die werden uitgenodigd door Nitschke.

De nabijheid van de zee en de gevolgen van zware stormen hebben geleid tot de ontwikkeling van een vaste betonnen borstwering op het strand aan de voorkant van het gebouw. Het gebouw was nu veilig en stabiel. Na de oorlog, werd de stad Leba eigenaar en werd het verhuurd aan de FWP - Employee Holiday Fund. Na 45 jaren van de exploitatie, zonder dat er ooit eventuele reparaties waren gedaan, werd het beschadigde gebouw verkocht aan particuliere eigenaren, die het langzaam weer in zijn oude glorie proberen te herstellen. Zonder de oude sfeer uit het oog te verliezen wordt het gebouw langzaam aangepast aan de eisen van de tijd. De afstammelingen van de voormalige eigenaren en familie zijn nu ook klanten van 'Neptune'. Ze bezoeken het gebouw en zien het elk jaar weer wat terug krijgen van zijn oude glans.

Het ging na de overstroming niet goed met Leba. Het akkerland verzandde en de haven raakte economisch in verval. Aan het eind van de 19de eeuw werd er een dijk voor de ingang van de haven aangelegd. Daardoor keerde het tij en door de komst van nieuwe bewoners van Joodse afkomst trok de economie weer aan. Door de aanleg van de weg naar Lębork in 1869 en de spoorweg in 1899 werd Leba uit zijn isolement gehaald en aan het begin van de 20ste eeuw begon het zich als toeristenplaats te ontwikkelen, waarvan hotel Neptun nu nog een getuige is als vroegere Kurhaus.

Max Pechstein, de expressionistische schilder van de groep “Die Brücke”, leefde in Leba van 1921 tot 1945, het jaar waarin het weer bij Polen werd gevoegd.

Nu weten jullie al een heleboel over waar ik naar toe ga, maar ik moet nog vertrekken. De overgebleven levensmiddelen heb ik achtergelaten bij het personeel dat er zo blij mee was, dat ik terstond niets meer mocht dragen. Zo ging ik met een opgewekt gevoel op weg. Ik moest vanzelfsprekend eerst wel in de file staan, maar met de radio aan komt alles goed.

Ik had natuurlijk de weg weer helemaal uitgestippeld. Eerst richting snelweg. Onderweg kwam ik weer over een stuk met klinkers, zomaar ineens op een provinciale, belangrijke weg. Daarna moest ik mijn lichaam weer in orde brengen, Daarmee bedoel ik dat ik mijn nieren weer op de goede plaats moest zetten, dat mijn hart in plaats van links nu aan de rechterkant terecht gekomen was (de zogenaamde situs inversus), wat ik ook weer in orde moest brengen en zo waren er nog meer organen die helemaal de kluts kwijt waren. Nu moest ik gewoon weg 91 volgen, niks tolweg. Dat had de eigenaar van de B&B mij een keer verteld. Ik doe eigenlijk nooit wat mannen mij zeggen maar dit leek me wel een goed advies. Het was maar één station langs de tolweg en daarvoor zou ik dan lang voor de betaalhokjes moeten staan. Ik volgde zijn raad op en het leed geen twijfel dat ik op de goed weg was. Ik zag al gauw herkenbare namen, zoals bijvoorbeeld Pszczolki, dat ik onthouden heb omdat ik echt niet weet hoe ik dit uit zou moeten spreken. Dit was ook een halte waar de trein onderweg stopte.

Ik reed verder en kwam al gauw bij een wegomleiding. Ik begreep dat tenminste uit de tekening langs de kant van de weg. Alles in het Pools. Maar niemand reed door en iedereen ging rechtsaf, ik dus ook. Ik kwam langs een overdekte markt, die je normaal nooit zou zien van de weg af. Ik moest wel bij de rest van het verkeer aan blijven sluiten want anders ben je zomaar de weg kwijt. Ze hadden trouwens eerst deze weg wel eens mogen asfalteren voordat ze er een omleidingsroute van maakten. Maar eindelijk kwamen we weer op de weg naar Gdansk.

Ik kwam langs nog een paar stadjes en langs verkeersknooppunten. Maar ik reed stug door op mijn weg 91. Ik dook een viaduct in en bevond mij plotseling in het centrum van Gdansk, op de weg langs het Centraal Station, Gdansk Glowny. Het was een soort zesbaans Prins Hendrikkade in Amsterdam. Maar ik was hier al eerder met de tram geweest dus ik wist de weg. Niet dat ik me nu moest gaan gedragen als een tram, dat niet. Want een tram heeft altijd voorrang en ik niet.

Ik zocht mijn weg door de stad en het lukte me. Ik zat op de goede weg naar Oliwa, waar ik een kathedraal wilde bezoeken. Het was erg druk, maar eindelijk, eindelijk zag ik wat ik zocht. De Mac! Nu denken jullie natuurlijk dat ik daar ging eten, maar nee hoor. Voorbij de Mac moest ik linksaf en dat deed ik. Ik kwam in een aantal kleine straatjes terecht en daar was de kathedraal. Er was een klein parkeerplaatsje aan de linkerkant van de weg, waar het een drukte van belang was. Ik dacht nog, “waarom gaan al die mensen nu hier parkeren?” Ik had namelijk gezien dat je voor de kathedraal ook kon parkeren. En daar stond helemaal niemand, behalve daarna ik dan.

Ik ging de kathedraal binnen en het was echt de moeite waard. Ik ben er een tijdje gebleven want het orgel werd ook bespeeld. Ook hier weer met draaiende zon en sterren, trompetten die heen en weer zwaaiden en engelen die bewogen. Heel apart.
De kathedraal van Olliwa, waarvan ik jullie de Poolse naam zal onthouden, is gebouwd tussen de 13de en 18de eeuw en is gewijd aan de Heilige Drievuldigheid, de Heiligste Maagd Maria en de Heilige Bernardus. Het is de hoofdkerk van het Aartsbisdom Gdansk in Gdansk Oliwa. De kerk is 107 meter lang en daarmee is hij de langste kerk van Polen. Er zijn twee kerkorgels in de kathedraal. Het grote dateert uit de periode 1763-1788. Een kleinere dateert uit 2003 en heeft een 16de eeuwse ombouw. De ombouw van het grote orgel wordt beschouwd als de grootste orgelombouw ter wereld.

Ik ging weer terug naar de auto en na mijn banaantje en een beetje drinken vervolgde ik mijn weg. Nu ging het via een binnenweg. Gelijk kwam ik weer in een fikse file terecht. Er was weer een zwaar ongeluk gebeurd en om de beurt mochten we er langs. Maar onderweg bleef het druk. Het landschap was niet overal bekoorlijk, hoewel er wel een paar mooie stukjes tussen zaten. Ik moest ook een flinke afdaling nemen waarvoor ze zelfs een waarschuwingsbord neergezet hadden.

Eindelijk kwam ik in de plaats waar ik dan weer een grotere weg op kon. Maar eerst over de spoorwegovergang. Ongeveer tien sporen die geen van allen gelijk lagen, dus daar gaat iedereen stapvoets overheen. Niks wachten tot de overweg vrij is! Ik vroeg me af wat er zou gebeuren als er een trein aankwam. Het was wel degelijk een spoor dat in gebruik was.

Na wat gekke bochten zat ik dan toch op de weg westwaarts. Het was intussen flink begonnen met regenen. Het was behoorlijk oppassen met rijden want tweebaansweg is hier meestal vierbaansweg. Ik hield me rustig tussen de vrachtwagens. Daar kwam het bordje met “Leba” in zicht. Ik sloeg af en ik was weer niet de enige. Wilde iedereen soms naar dit plaatsje toe? We reden rustig achter elkaar aan want zo breed was de weg niet. En natuurlijk, ik had het kunnen weten, weer een wegomleiding. Ik wist niet dat de wegen nog smaller konden worden. Gelukkig had ik een grote bus voor me waarvoor iedereen de berm (lees: gaten aan de kant van de weg) in dook. Maar, eerlijk is eerlijk, we kwamen na een tijdje toch weer op de goede weg terecht.

En daar was Leba. Een soort Zandvoort, of Scheveningen, maar dan 20 keer zo erg. Ik ben ooit eens in Argeles-Plage geweest, maar dat was hier niets bij. Op gevoel reed ik door en ik hoopte dat het goed was, met al die lopende, etende, fietsende en weet ik veel wat voor mensen. Plotseling doemde mijn hotel op. Maar de poort was dicht. Ik stond even stil en ja hoor, voor de eerste keer in mijn leven schoof er een poort langzaam voor mij open. Er kwam een jongeman (misschien wel een prins?) naar me toe die me vertelde dat ik eerst moest inchecken en dat ik de auto even voor het hotel moest zetten. En laat dat nu net een invalidenplek zijn! Ze hadden dus op mij gerekend!

Het leek wel een kasteeltje. En natuurlijk, met bijbehorende trap. De jongeman stond weer geduldig naast me en vroeg of hij mijn bagage moest dragen. Nou, daar zeg ik geen “nee” tegen. Op school moeten we ook leerlingen onze spullen laten dragen. Dat lijkt me een heel goed idee. De jongeman verschoot een beetje toen ik de laadruimte opendeed, maar ik zei dat ik alleen maar een koffer en een tas nodig had. Nou ja, zeggen, wijzen.

Nadat ik ingecheckt was moest ik naar de tweede etage. “Ach,” dacht ik nog, “twee trappen.” Maar in zo een oud gebouw zijn dat natuurlijk nog vijf trappen. Ik had mijn fysiotherapie weer gehad voor vandaag. En de jongeman ook.

De kamer was wat je mag verwachten van zo een hotel. Het is wel eens lekker om me zo te laten verwennen. Alles in Jugendstil, schitterend ingericht. Lekker bed, waar ik meteen op in slaap viel. Na een uurtje werd ik wakker en ben ik eens buiten gaan kijken. Niet lang, want het regende nog steeds. Maar het is geweldig om zo meteen op de zee te kunnen kijken. Ik denk dat ik morgen de hele dag op het terras ga zitten om te genieten.

Het eten is wel geweldig. Ik krijg het zomaar opgediend en hoef er niets voor te doen. Een taartje van gerookte eendenborst met pruimen, bietensoep met ananas en geitenkaas, varkenshaasje met aardappelpuree en een paar boontjes en een lekker toetje met onder andere perzik, mango en passievrucht. Niet teveel, gewoon goed.
Een glaasje wijn erbij want ik hoefde toch niet meer te rijden. Ik was echter vergeten dat ik nog wat uit de auto moest halen. Bordestrap af, bordestrap op, en weer mijn vijf trappen. Ik ga vanavond niet meer naar beneden.

Ik ga straks slapen en ik hoop wel dat ik op dezelfde plek wakker word. Dit is namelijk het gebied van de wandelende duinen. Ik zie het wel.