Weltenburger klooster

Zondag 19 juni.

Met weemoed moest ik vandaag afscheid nemen van mijn balkonnetje, mijn waterkoker en de omgeving. Ik heb het hier lekker gehad. Vriendelijk personeel, hulpvaardig, lekker zwembad. Gisteren heb ik nog lekker gezwommen toen ik terugkwam van Königssee. Maar aan alles komt een eind en zo gebeurde het dat ik om kwart over negen in het automobiel stapte en mij in het langzaam rijdende verkeer naar München begaf. Zodra de weg iets stijgt stokt het verkeer. Dan krijg je weer file. Maar eigenlijk viel het best mee en voor ik het wist was ik München voorbij. Kreuz-Süd, Kreuz München-Ost en bij München-Nord Richting Nürnberg/Deggendorf. Dat laatste stuk was heerlijk rustig en ik kon ook een beetje van de omgeving genieten. Onderweg sloeg ik af richting Kelheim voor mijn volgende activiteit.

Kelheim ligt aan de Donau en even voorbij Kelheim is de Donaudurchbruch, een opvallend smalle en hoge kloof waar de Donau doorheen stroomt. In dit deel van Duitsland is de rivier slechts 400 meter breed. Hij wringt zich door een kloof met veel bomen, rotsen en zelfs stranden. Dit deel van de Donau behoort tot de mooiste van de 2.780 kilometer lange Donau. Ik had er al veel over gelezen en ik wilde de “Durchbruch” zelf een keer aanschouwen.

Het was niet moeilijk Kelheim te vinden en ook de parkeerplaats wist tom feilloos aan te wijzen. Ik kocht een kaartje voor heen en terug naar het Weltenburger klooster. Ik stapte op de boot en die vertrok gelijk. Ik zat op het bovendek maar dat was veel te heet, dus daarom heb ik maar wat beschutting gezocht. Ik genoot van de tocht. De boot vaart vlak langs opvallend hoge rotspartijen aan beide kanten, die dicht bij elkaar liggen. De tocht stroomopwaarts duurt 50 minuten, terug slechts 25.

Dit stuk heet de Weltenburger Enge. In dit deel stroomt het water erg snel, waardoor alleen speciale rondvaartboten zijn toegestaan op het water. Het is gewoon te gevaarlijk.

Ik zag overal mensen in het water. Het was natuurlijk een welkome afkoeling met die hitte. Mensen lieten zich meedrijven met het snelstromende water en ik vond het toch wel af en toe gevaarlijk met de schepen. Ook voeren er veel “Zillen”, de traditionele vissersboten op de Donau. Verder waren er veel kano’s, kajaks, mensen op een supboard, van alles wat maar dreef.

De boot bereikte het klooster. Maar het was nog 400 meter lopen en dat wist ik niet. Ik had dus mijn verkeerde schoenen aan en niet mijn wandelschoenen. Maar ik heb het klooster bereikt. Het Benediktijner klooster Weltenburg, naar zeggen de oudste abdij van Beieren, werd rond 600 gesticht door Columbaner monniken (volgelingen van Columban) en ligt bij de ingang van de Donaudurchbruch aan de noordkant van het Arzgebergte bij de oude vesting Artobriga. Aan de barokke kerk, een werk van Cosmas Damian en Aegid Quirin Asam, werd in 1716 onder abt Maurus Bächl (1713-1743) begonnen en het voorportaal uit 1751 werd voltooid door Frz. Anton Neu. Symbolische voorstellingen van de Laatste Vier Dingen (Dood, Laatste Oordeel, Hemel en Hel)

en van de vier jaargetijden als uitdrukking van de vergankelijkheid, een olieverfschilderij van het Jongste Gericht (Franz Asam) en twee biechtstoelen met reliëfwerk van de hl. Petrus en de hl. Magdalena als boetedoeners, manen tot innerlijke bezinning.

Vervolgens kom je in het ovale, in vier grote nissen opgedeelde schip. In de westelijke nis vind je het orgel met het Psallierkoor. Het orgel, het enig intact gebleven orgel in zijn soort, is van Konrad Brandenstein (1728), de kast is van Casper Mayr. In de zuidelijke nis zie je een afbeelding van de hl. Benediktus, daaronder de aankomst van de eerste Benediktijner op de “Santa Maria” in Amerika. In de noordelijke nis is de kansel, gemaakt van Weltenburger marmer.

Ik kan wel doorgaan met beschrijven, maar ik denk dat het dan een beetje langdradig wordt. Veel afbeeldingen van de hl. Benediktus, een drievoudigheidsaltaar met de kroning van Maria, het kruisaltaar met zeven engelen, die huilen om de Heer. Er zijn veel voorstellingen van engelen, want het klooster trad in 1688 toe tot de Benediktijner congregatie van de hl. Berschermengelen. Op de in goud uitgevoerde koepel vinden we de aartsengelen Raphaël, Michael, Gabriel met de rozenkrans en Uriel met het vuur van de aanbidding. Ook is er in de kerk een afbeelding van de bouwmeester van de kerk.

Mij viel vooral het hoogaltaar op, dat driedimensionaal werkt. De patroon van de kerk, St. Joris, doodt de draak en redt de koningsdochter. Daarachter, in het licht, de Onbevlekte die het kwaad in de vorm van een slang vertrapt. Boven de koorboog het wapen van de toenmalige koorvorst Karl Albrecht, de latere keizer Karel VII. Als kronen- en altaarafsluiting Maria afgebeeld op de belangrijkste momenten van haar leven: aartsengel Michaël met de verkondiging en de andere engel overhandigt haar de scepter, een teken van waardigheid voor de hemelkoningin. Zij is door de kunstenaar stralend in het licht afgebeeld.

Bij het hoge water met Pinksteren 1999, dat slechts eenmaal in de honderd jaar voorkomt, stond het water 8 meter boven AP. Daarbij overstroomde het hele kloostercomplex inclusief de kerk, het convent, het restaurant en de brouwerij. Het water stroomde over de vensterbanken in de ruimtes op de begane grond en stond daar 1.40 hoog. Het hoge water zorgde voor een schade in de hoogte van ongeveer 1,5 miljoen euro. Bij de daaropvolgende kleinere overstromingen in 2002 en 2005 konden, dankzij omvangrijke verdedigingsmaatregelen, grotere schaden voorkomen worden.

Het watermanagement in Landshut verkreeg de opdracht een bescherming te maken tegen het hoge water, die rekening zou houden met de historische betekenis van het onder monumentenzorg staande klooster. Door de integratie van de buitenmuren in de bovengrondse bescherming tegen het hoge water in combinatie met mobiele damelementen konden ingrepen in het beschermde complex vermeden worden. Na slechts acht maanden bouwtijd werden de wezenlijke bestanddelen van de bijna onzichtbare waterdam in augustus 2006 opgeleverd. De Freistaat Bayern en de abdij Weltenburg droegen de bouwkosten in de hoogte van ongeveer 2,2 miljoen euro. De maatregelen werden op grond van hun betekenis voor bedrijfsleven en toerisme mede gefinancierd door de Europse Unie.

Om het klooster in de toekomst voor het hoge water te beschermen, werd het complex met een 400 meter lange, onderaardse damwand omgeven. De poorten naar de abdij werden met mobiele dambalken van 4 meter hoog en 23 meter breed beschermd. Ramen en deuren werden beveiligd met 67 mobiele afsluitingen beveiligd. Deze afsluitingen hebben rondom rubbers en worden door het water tegen de buitenmuren geperst.

De afwatering van de abdij moest opnieuw worden aangelegd, zodat bij hoogwater het regenwater van maar een schacht uit door mobiele pompen in de Donau gepompt kon worden. Wat het grondwater betreft: om langdurige nadelen in het afgedichte deel op het grondwasser en daarmee ook op de bron van de brouwerij uit te sluiten, werd een “venster” in de ondergrondse afdichting gemaakt. Bij hoogwater wordt het grondwater dat hier binnendringt in de Donau weggepompt.

De kloosterbrouwerij is wereldberoemd. Zij claimen de oudste operationele brouwerij ter wereld te zijn, maar die eer schijnt naar de tien jaar oudere Bayerische Staatsbrauerei Weihenstephan in Freising te gaan, die sinds 1040 bestaat en oorspronkelijk ook een kloosterbrouwerij van de Benedictijnen was. De ouderdomsclaim wordt weliswaar betwist, de echtheid van de oorkonde waarin dit recht wordt vermeld staat immers ter discussie. De kloosterbrouwerij Weltenburg, opgestart in of voor 1050, is zonder discussie wel de oudste nog operationele kloosterbrouwerij. Hij behoort dan ook tot de oudste ondernemingen ter wereld. De jaarlijkse productie van Klosterbrauerei Weltenburg GmbH bedraagt bijna 30.000 hectoliter. In het kloosterhof is een Biergarten gevestigd, waar producten uit de brouwerij worden geserveerd.

Ik vond dat ik genoeg gezien had en ik wilde de boot van 14.40 uur terugnemen naar Kelheim. En ik moest, nu met blaren op mijn hielen, nog teruglopen naar de steiger. Het viel mee en voor ik het wist zat ik alweer op de boot. Toen naar de hele, hele hete auto. Over de autobaan reed ik weer verder; het was nog maar 26 kilometer naar het hotel. Naar het Walhalla gaan, dat lukte niet meer vanwege de grote hitte. Dat doe ik een andere keer. Zonder al te veel moeite vond ik het hotel, waar ik me ’s avonds een keer verwend heb met Zwiebelrostbraten mit Bratkartoffeln und Salat. Ik heb het verdiend. Mijn voeten zijn voor het eerst in mijn leven helemaal opgezet en passen zelfs niet meer in mijn slippers.

Het hotel is fijn. De bushalte naar Regensburg is vlakbij dus de auto kan ik lekker laten staan. Ook schijnt mijn 9 euro Sparbiljet geldig te zijn op de bus. We zullen het zien!