kasteel Czocha en kasteel Frydlant

Woensdag 7 juni 2023

Vandaag heb ik afscheid genomen van het sprookjeskasteel. Gisterenavond had ik nog wat zitten handwerken en ik moest opletten dat ik me niet prikte met de naald. Misschien zou ik dan ook wel in een 100-jarige slaap gevallen zijn, net zoals Doornroosje. Maar of ik dan ook wakker gekust zou worden door een knappe prins valt nog te bezien.

Ik nam de weg via Bolkow, een hele drukke weg. Er zat ook veel vrachtverkeer op de weg. Op een gegeven moment moest ik afslaan. Dat was echt een weggetje van niets! Het was slechts een auto breed met uitwijkplaatsen. Gelukkig was het niet zo lang en kwam ik op een ietsiepietsie bredere weg terecht. Via wat kleine dorpjes kwam ik bij de parkeerplaats van kasteel Czocha aan. Er stonden best wel wat auto’s, maar het was nog niet overvol. Ik pakte mijn stokken, betaalde 10 zloty voor de parkeerplaats en zette koers naar het kasteel. Het was niet ver lopen; misschien honderd meter. En dan ook nog met stalletjes met allemaal snuisterijen en zelfgemaakte producten. Dat is altijd zo in Polen. Als er wat te zien of te doen is, duiken overal van die kleine houten huisjes op met van alles en nog wat.

Ik wist dat een bezoek aan het kasteel niet voor mij was weggelegd, maar ik kon wel de grote zaal en de binnenplaats bekijken. Ik vroeg de kassière in het Duits om een kaartje. Je zit hier namelijk vlak tegen de Duitse grens. Maar nee hoor, ze sprak alleen Engels. Of het nu onwil was, ik weet het niet. Maar ik kreeg een gereduceerd kaartje waarmee ik verder liep. Het was wel een heel klein stukje, maar natuurlijk wel weer allemaal kinderhoofdjes.

Het kasteel Czocha ligt vier kilometer ten oosten van Lesna op een heuvel aan de linker steile oever van de rivier Kwisa. Het werd voor het eerst vermeld in 1264 en was het eigendom van een Piasten hertog. In 1346 werden het kasteel, alsmede het gehele vorstendom Jawor overgenomen door prins Bolko II van Swidnica (Jawor en Swidnika heb ik al twee keer bezocht omdat daar de schitterende vredeskerken staan). Na zijn dood werd Jawor samengevoegd met Silezië onder leiding van de Boheemse koning Karel I. Hierdoor verloor het kasteel zijn oorspronkelijke strategische functie als grensfort. Hierna functioneerde kasteel Czocha als ridderzetel, die vaak wisselde van eigenaar.

In 1427 trachtten de Hussieten (volgelingen van Johannes Hus) het kasteel in de nemen, waar zij in 1433 in slaagden. De toenmalige eigenaar, Hartung von Klux, bevond zich destijds in Bazel en een omgekochte dienstmeid verschafte toegang aan de Hussieten-eenheid. Hartung gaf echter zijn kasteel niet zomaar prijs en in de lente van het volgende jaar heroverde hij het bolwerk. De verraderlijke dienstmeid zou hierbij zijn onthoofd.

Tussen 1525 en 1611 werd het bolwerk onder Johann von Nostitz uitgebreid tot een comfortabele adellijke residentie in renaissancestijl, met gracht, bijgebouwen, torens en belfort. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werd er een nieuwe toegangspoort toegevoegd, geflankeerd door twee torens. De verdediging tegen Zweedse troepen in 1640 was de laatste keer dat het kasteel als strategisch bolwerk fungeerde. Onder Christoph von Nostitz werden de beschadigingen die het kasteel tijdens de oorlog had opgelopen hersteld. Ook werd de tuin aangelegd. Een grote brand in 1793 verwoestte de kasteelgebouwen vrijwel volledig, waarbij enkel de kapel gespaard bleef. Daarna werd het kasteel weer opgebouwd.

In 1910 kwam de burcht in het bezit van Ernst Gütschow. Hij gaf opdracht om van het kasteel een neogotische burcht te maken. In de barokke tuin liet hij een kopie van “de strijder” van Hugo Lederer plaatsen.

Het kasteel overleefde de Tweede Wereldoorlog grotendeels intact, echter vlak voor het einde van de oorlog werden alle waardevolle elementen van het interieur leeggeroofd. Na de oorlog werd het kasteel vervolgens veelvuldig leeggeroofd door het Rode Leger en dieven. De Poolse strijdkrachten namen bezit van het kasteel als militair vakantieresort. Vanaf 1996 is het kasteel open voor publiek en is het een hotel en conferentiecentrum. In 1994 diende het slot als locatie van een film.

Het historisch kader met de oorspronkelijke versterkte muren garanderen een onvergetelijk verblijf. Dit is ook een van de redenen waarom de liefhebbers van Harry Potter dit kasteel hebben uitgekozen als ontmoetingsplek. Tijdens deze ontmoetingen wordt het kasteel als het ware omgetoverd tot een school voor toverkunst. De tovenaars in spe lopen verkleed rond in het nu zo beroemde tovenaarskostuum. Zij leren er goochelkunsten en spelen Quidditch (zwerkbal).

Ik liep weer terug naar de auto en vertelde mijn volgende locatie aan Bram. Voor ik het wist zat ik in Tsjechië, waar nog met de Tsjechische kroon wordt betaald. Nu had ik geen zin om enkel voor een kasteel geld te gaan wisselen, als dat al überhaupt had gekund. Want banken zie je haast niet meer. En deze grenspost was zo klein dat ik er al overheen was voor ik het in de gaten had. Via goede wegen reed ik verder naar kasteel Frydlant.

Frydlant is een van de meest bezochte historische bezienswaardigheden van Tsjechië en behoort tevens tot de meest uitgestrekte en vooraanstaande monumentencomplexen van Noord-Bohemen. De oorspronkelijke gotische burcht werd in de loop der tijd verbouwd tot een uitgestrekt renaissance kasteel met rijke decoraties en uitgebreide collecties van enorme historische en artistieke waarde.

Het burchtcomplex, gelegen op een steenworp afstand van de Poolse en Duitse grens in Noord-Bohemen, is net als tweehonderd jaar geleden toegankelijk via een ophaalbrug. Vanaf de Zweedse binnenplaats voert de weg verder omhoog naar de grote binnenplaats en daarvandaan via een steil oplopend pad naar de burcht. De interieurs omvatten herinneringen aan de vooraanstaande eigenaars uit het geslacht Clam-Gallas, een wapenkamer, een verzameling pijpen, representatieve kasteelvertrekken, badkamers en de keuken. Alle kamers zijn uitgerust met oorspronkelijk meubilair, schilderijen en porselein. Ook de renaissance St.-Annakapel maakt onderdeel uit van de bezichtiging.

Het kasteel van Frydlant kan bogen op een respectabele geschiedenis. In 1278 kwam het landgoed in handen van de heren van Bibrsteijns (Biebersteins), die een aanzienlijke bijdrage leverden aan de bouw van het enorme burchtpaleis. In 1301 startten ze met de bouw van het gotische kasteel. In de 16^e en 17^e eeuw was Frydlant eigendom van het geslacht Redern, die de verfraaiing van het landgoed van Frydlant voortzetten. Het waren bekwame landheren en veldheren, maar ook bouwheren en promotoren van de kunst. Ook de verbouwing naar een kasteel in renaissance stijl met prachtige versieringen, de kunstcollecties van grote artistieke en historische waarde, en de bouw van de kapel is aan hen toe te schrijven. Tussen 1622 en 1634 was Frydlant eigendom van Albrecht van Wallenstein. De regio Frydlant werd in die tijd Terra felix – land van geluk genoemd. In 1801 stelden de toenmalige eigenaars, het geslacht Clam-Gallas, een deel van de burcht open voor publiek en zorgden er zo voor dat het eerste burcht- en kasteelmuseum van Midden-Europa ontstond. Zij waren de laatste eigenaren totdat het kasteel in handen kwam van de Tsjechische overheid.

Het kasteel staat op een rots van basalt aan de rand van het stadje Frydlant. Het is gedeeltelijk omringd door een gracht en ligt aan de andere kant op een steile bergwand. Op sommige plaatsen staan hoge muren. Het kasteelcomplex is toegankelijk via een ophaalbrug. Vanuit de binnenplaats loopt een heel steil pad, voor mij te steil, naar het kasteel.

In 2017 werd tijdens het verwijderen van modder uit de kasteelvijver een verzameling van 42 voornamelijk gouden munten uit de 16^e en 173 eeuw aangetroffen, die ongeveer 370 jaar eerder door iemand in de vijver waren verborgen. Deze munten werden destijds in Frydlant en omgeving algemeen gebruikt en er kon een flinke hoeveelheid vee of onroerend goed voor worden aangeschaft.

Het kasteel was imposant. Ik bewonderde de binnenplaats, maar verder kwam ik niet. Maar de buitenkant was al mooi, dus wat wil je nog meer. Bovendien kon je op de binnenplaats lekkere crêpes kopen, wat ik ook gedaan heb. Gelukkig kon ik met een pasje betalen. De verkoper bracht het naar mijn tafeltje want ook hier liep ik niet echt gemakkelijk.

Het werd tijd om naar het hotel bij Görlitz in Duitsland te rijden. Via hele slechte wegen met grote gaten slalomde ik naar de grens en om kwart over drie meldde ik me bij het hotel.

De totaal gerede afstand vandaag was 155 kilometer. Maar vergis je niet, vaak mag je maar 30 of 40 km per uur rijden, dus opschieten doe je niet echt.