Dinsdag 14 augustus. Riga.

Eerst maar eens even een opmerking. Soms klagen wij weleens dat wij lange werkdagen hebben, maar de Poolse receptioniste werkte twaalf uur achter elkaar, van 7 tot 7 uur. Ook in de hotels in de Baltische staten merk ik dat de mensen lang achter elkaar in dienst zijn.

Vanmorgen wilde ik naar de Centrale Markt, de Centrāltirgus, die ik vorig jaar beschreven heb. Die is gevestigd in vijf grote Zeppelinhallen en is de een van de grootste in zijn soort. Vier van de hallen zijn aan elkaar geschakeld en verbonden door een middenpad. Het vijfde en grootste paviljoen staat haaks op de andere.
Op het voorplein weer tientallen stalletjes met barnsteen, Russische poppetjes, de zogenaamde matroesjka’s, oude vrouwtjes die mutsen, sokken, truien en sjaals zitten te breien, kleding, snuisterijen, je kunt het gekste niet bedenken of het is er.

Vanaf het midden van de 16de eeuw tot de jaren twintig van de twintigste eeuw werd de levensmiddelenmarkt gehouden langs de kaden van de rivier de Daugava. Eind 19de eeuw werden daarvoor houten standjes opgericht. Deze situatie was onhoudbaar vanwege de slechte hygiënische omstandigheden en het toegenomen verkeer. Na afloop van de Eerste Wereldoorlog, toen Letland erin slaagde een onafhankelijke staat te worden, werd erover nagedacht hoe de situatie verbeterd zou kunnen worden. De oplossing werd gevonden door de stalen gebinten te gebruiken van voormalige Zeppelinhallen die het Duitse bezettingsleger hadden achtergelaten. Deze stalen constructies werden gedemonteerd en opnieuw opgericht aan de zuidkant van de oude binnenstad van Riga, op een strategische plek waar een treinstation, een stadskanaal en een doorgaande weg een gemakkelijke aanvoer van de levensmiddelen konden verzekeren.

Tussen 1922 en 1930 werden rond de stalen constructies muren opgetrokken in art-decostijl, ontworpen door de architecten Pāvils Dreijmanis en P. Pavlov. De hallen waren onderkelderd en voorzien van grote diepvriezers en een systeem met liften en kranen om een ongestoorde aanvoer van de producten mogelijk te maken. Het complex had de beschikking over elektrisch licht en centrale verwarming en behoorde bij de opening in november 1930 tot de modernste overdekte markten ter wereld.

Tijdens de Sovjetbezetting werd de landbouw in Letland gecollectiviseerd. De markthallen werden omgedoopt tot 'Centrale Kolchozhallen' waar rond de 60 landbouwcollectieven hun producten aan de bevolking konden verkopen. In tegenstelling tot veel steden in de Sovjet-Unie werd, mede dankzij de markthallen, de bevolking van Riga relatief goed voorzien van levensmiddelen.

Na het herstel van de onafhankelijkheid van Letland in 1991 werden de markthallen weer bevolkt door privéondernemingen uit heel Letland. De Centrale Markt van Riga is bij de bevolking zeer populair wegens het verse en gevarieerde aanbod en de relatief lage prijzen. De markt vormt ook een toeristische trekpleister. Sinds 1998 staat de Centrale Markt, samen met het centrum van Riga, op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Een grondige renovatie van de hallen is sinds 2012 aan de gang.

Ik kocht een kaartje voor de tram die om 9.59 voor het hotel vertrok. Meteen stond er iemand voor me op en een ander stempelde mijn kaartje af. Het “ik ben oud” straalt er waarschijnlijk aan alle kanten af. Ik moet wel zeggen dat het nogal wat vaardigheid vereist om in de tram te klimmen. De instap is erg hoog.

Na een kwartiertje stond ik voor de markthallen. Ik was niet van plan grote inkopen te doen, want ik moet alles ook weer meesjouwen. Ik wilde gewoon lekker door die hallen struinen. De eerste hal had allemaal zuivelprodukten en gedroogd fruit, de volgende hal had allemaal groente en fruit. Het zag er heerlijk uit. De aardbeien, frambozen, de blauwe bessen, druiven …. alles lachte me toe. Maar in mijn rugzakje zou alles kapotgaan.

Dan de volgende hal, de vishal. Grote stukken gerookte vis, zalm, zalmforel, makreel en een heleboel vissen die ik niet ken. En vooral kaviaar, heel veel kaviaar. Daar heb ik een heel klein blikje van meegenomen. De vierde hal werd gerestaureerd, dus bleef alleen de vijfde hal nog over. Daar lag het vlees. Marianne Thieme zou niet blij geweest zijn. Er was van alles. Bij de Maxima heb ik maar weer een flesje water gekocht, want het is toch wel weer warm buiten. Mijn vestje zit weer in mijn rugzak.

Toch heb ik ook wel wat ongunstige dingen over de Centrale Markt gelezen. Dat mensen “met een kleurtje” gediscrimineerd worden of gewoon niet geholpen worden, uitgejouwd en uitgescholden worden en zelfs las ik een bericht van iemand die iets naar zijn hoofd gegooid kreeg. Ook worden dierengeluiden gehoord, net zoals bij ons af en toe in het stadion. Ik vind dat dit soort dingen niet kunnen. De mensen zijn hier een “bezienswaardigheid”. Je ziet ook weinig gekleurde mensen op straat.

Vanaf de markthallen liep ik langs het station de stad in, naar de “Bijenkorf” van Riga. Ik heb er even ingekeken maar het is net of je in Amsterdam bent; je ziet dezelfde ketens. Ik zag wel leuke schoenen maar ik heb de verleiding weerstaan. Ik heb immers genoeg.

Daarna gewoon lekker struinen door de oude straatjes van Riga en zo zonder kaart zie je toch weer dingen die je vorige keer niet opgevallen zijn. Ik zag bijvoorbeeld nog een oud stuk stadsmuur, waar natuurlijk weer hele groepen voor stonden met een gids. Vervolgens langs de kerk met ervoor het beeld van de Bremer stadsmuzikanten, een geschenk van de stad Bremen, de geboorteplaats van bisschop Albert die Riga stichtte. Iedereen natuurlijk op de foto voor het beeld.

Op het Livuplein zag ik heerlijke stoeltjes die me uitnodigend aankeken en waar ik me heerlijk op heb laten zakken. Met een kopje thee keek ik naar het volk dat langskwam. Het plein is vernoemd naar de bijna uitgestorven Fins-Oegrische bevolking die hier ver voor de komst van de Duitsers en de Letten een vissersdorp stichtten.

Het is moeilijk te geloven dat het plein ooit de plaats aan de rivier was waar graan over werd geslagen. Waar destijds water was is nu plaveisel en lopen de toeristen en de bewoners van Riga eroverheen, een soort Damrak dus. Het plein kreeg zijn huidige vorm tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen bij een bombardement een aantal huizen vernield werden.

Het is echt een gezellig plein met allemaal terrasjes. Aan een kant vinden we het huis van de kleine gilde (Mazā Ģilde). Terwijl de kooplieden van de stad zich verenigden in het Grote Gilde, behartigde het minder invloedrijke Kleine Gilde de belangen van de Duitse ambachtslieden in Riga. Dit gilde mag dan minder prestigieus zijn geweest dan het Grote Gilde, het gebouw met het torentje is wel fraaier. Met name de Italiaanse mozaïekvloer in de toegangshal is een bezoek waard. Met de bouw werd begonnen in 1864 en twintig jaar later werd het opgeleverd.

Het Grote Gilde had sinds de 13de eeuw honderden jaren lang een handelsmonopolie in Riga. Volgens traditie mochten alleen Duitsers lid zijn van dit Lielā Ģilde (het grote gilde van Sint Jan) zijn. Dit hoofdkwartier werd opgetrokken tussen 1853 en 1860. In de oude gildekamer zijn de wapenschilden van de Hanzesteden te zien en in de trouwkamer brachten vroeger kinderen van gildeleden hun huwelijksnacht door. Het Grote Gilde verenigde handelaren, juweliers en schrijvers. Nu is in dit gebouw de concertzaal van het filharmonisch orkest ondergebracht.

Langs de tientallen stalletjes met barnsteen liep ik naar het vrijheidsmonument. Het monument stamt uit 1935, de tijd van de eerste onafhankelijkheid en het is het belangrijkste monument van Letland. Het is met zijn 350 meter het langste in zijn soort in Europa. Het staat als het ware voor de poorten van de oude stad. Een toppunt van nationalisme, want het werd gefinancieerd met donaties van de bevolking. Op de top staat de 9 meter hoge Vrijheid (afgebeeld als vrouw), in de volksmond ook wel “Milda” genoemd. In haar opgeheven handen draagt zij drie sterren. Deze staan voor drie regio’s in Letland. De Letse inscriptie betekent: “ Voor Vaderland en Vrijheid”. Het beeld symboliseert de vrijheid. Lager op het monument zie je een afbeelding van de mythologische held Lāčplēsis.

Letten leggen bloemen bij het voetstuk neer. In de Sovjetperiode werd je daarvoor naar Siberië gestuurd. Het beeld was een doorn in de ogen van de Sovjets. Deze laatsten hebben verschillende keren geprobeerd een andere uitleg aan het beeld te geven, maar tevergeefs. Ook de bewering dat het beeld in zou kunnen storten vanwege de toegenomen verkeersdrukte ging er bij de Letten niet in. Zij riepen het plein rondom het monument meteen uit tot voetgangerszone. Aan het begin van de jaren 90 van de vorige eeuw fungeerde het plein rond het Vrijheidsmonument regelmatig als verzamelpunt voor demonstraties.

Twee soldaten houden er overdag de wacht. Tussen negen uur en zes uur vindt hier, steeds op het hele uur, de ceremoniële wisseling van de erewacht plaats. Ik dacht eerst dat het namaakpoppen waren, maar ze waren echt! Ze gingen zelfs met zijn tweeën even lopen, laten we maar zeggen, de benen strekken. Been omhoog en weer langzaam neerzetten. Dan het andere been weer. Niks aan.

Het was intussen tijd om naar huis te gaan want volgens mij zouden we het niet lang meer drooghouden. Het zou om drie uur gaan regenen maar mijn horloge heeft het opgegeven (ik denk dat de batterijen op zijn), dus ik gok maar hoe laat het is. Via het stadspark, een soort Vondelpark en groene long rond de oude stad, liep ik naar de tramhalte. De tramhalte was hier niet verhoogd, wat wel een probleem was voor mij.
Ik liet de oude trams gaan en de derde tram was een nieuwe. Maar daar kwam ik helemaal niet in. Dus toch maar die oude proberen. Het is me gelukt, want anders zat ik hier nu niet. Die trams rijden trouwens alsof ze vierkante wielen hebben en in de oude stad ook heel langzaam. Het maakt me een lawaai!

Morgen weer een nieuwe uitdaging: weer met de tram! En ik heb het vandaag toch maar weer mooi getroffen met het weer. Het begon pas echt te regenen toen ik in het hotel was, om een uur of vier.